به نظر می‌رسد که گردشگری بیشتر به همراهی دسته‌جمعی گرایش پیداکرده و سفر به‌قصد بازدید صرف از ناشناخته‌ها کمتر صورت می‌گیرد. سفر کم شتاب بخش متفاوتی از تجسم دوباره گردشگری است که توجه بیشتری به اجتماع دارد و این توانایی را ایجاد می‌کند تا گردشگر با افراد و مکان‌ها درگیر شود؛ مسافران سفر کم شتاب علاوه بر رفت‌وآمد با دوستان و اقوام تمایل دارند با مردمی که در طول سفر با آن‌ها مواجه می‌شوند ارتباط برقرار نمایند. سفر کم شتاب به معنای لذت بردن از رفتن به مقاصد جدید، کشف فرهنگ‌های هر منطقه، احترام به محیط‌زیست، همدم شدن با بومیان و استفاده از سفر به‌صورت بهینه و گاهی به معنای کاهش هزینه‌ها است.

سفر کردن با آهنگ آهسته و برقراری ارتباط با مناطق در طول مسیر سفر امر جدیدی نیست، پیش از استفاده گسترده از خودروها و سفرهای هوایی بخش عمده‌ای از گردشگری به شکل کم شتاب صورت می‌گرفته و دلیل آن‌هم کمبود امکانات حمل‌ونقل پیشرفته بوده که سفرها را به مسافت‌های کوتاه و در طول یک روز محدود می‌کرده‌اند. به‌عنوان‌مثال مسافرت‌ها به‌صورت پیاده یا با حیوانات (اسب، شتر، الاغ) تنها روش‌های سفرهای زمینی بودند.

گرچه امروزه سفر کم شتاب البته نه برای همه ولی برای اغلب افراد سفری متفاوت است. زیرا پربار بودن تجربه سفر با حضور در محیط‌های بومی و محلی مقصد برای برخی از مهم‌ترین بخش سفر به‌حساب می‌آید. سفر کم شتاب، جایگزینی برای سفر هوایی و سفر با خودرو پیشنهاد می‌دهد که در آن گردشگر می‌تواند در طول سفر تجربه کسب کند از ماهیت سفر کم شتاب می‌توان به افزایش تجربه کلی مسافران از سفر، اقامت در خانه‌های تاریخی و محلی، استفاده از این زمان برای شناسایی اماکن نزدیک به آن محل، به دست آوردن اطلاعات بیشتری درباره فرهنگ و شیوه‌های زندگی محلی را نام برد. در سفر کم شتاب بیشتر به لذت بردن از سفر هم در طول مسیر و هم در مقصد، اجتناب از پروازهای ارزان‌قیمت و سفرهای کوتاه‌مدت به مکان‌های خیلی دور و گرایش بیشتر به مسافرت‌های با قطار، اتوبوس، دوچرخه، قایق و یا پیاده همراه با اقامت شبانه، گشت‌وگذار با دوچرخه و اقامت در خانه‌های تاریخی و محلی اشاره می‌شود. سفر کم شتاب در حال حاضر به بازار بکری تبدیل‌شده است که قشر متوسط در کشورهای توسعه‌یافته و گروه‌هایی با موقعیت اجتماعی – اقتصادی پایین‌تر را به خود جلب کرده و امکان کمتری در انتخاب جایگزین‌های این نوع از سفر پیش رودارند بااین‌حال گردشگری کم شتاب نیز جایگاهی مانند گردشگری جایگزین، اکو توریسم و گردشگری مسئولانه پیدا خواهد کرد.

اولین طرفداران سفر کم شتاب، شرکت‌های خدمات مسافرتی کوچک، سفرنامه نویسان، بلاگرها و کوله‌پشتی‌ها که نظرات خود را عمدتاً از طریق اینترنت، فضاهای مجازی و رسانه‌های مربوط به سفر بیان می‌کردند، می‌توان اشاره کرد. همان‌طور که در ابتدا گفته شد، سفر و گردشگری کم شتاب یک سبک جدید نیست بلکه مقابله بافرهنگی جدید است که هدف اصلی سفر و گردش را به فراموشی سپرده است، فرهنگی که در آن رسیدن به مقصدهای متعدد اهمیت بیشتری از خودِ مقصد و انسان‌های ساکن در آن دارد، فرهنگی که عکس گرفتن، از مشاهده، شناخت و حضور در جاذبه‌های گردشگری مهم‌تر است و صرفاً سیر شدن بدون اهمیت به غذایی که خورده می‌شود، ترجیح داده می‌شود.

هرچند نمی‌توان بین سفر کم‌شتاب و سفر پرشتاب مرزی قائل شد و یکی را بهتر از دیگری معرفی کرد، اما مسلم است که هر فردی علاقه دارد بعد از سفر، تکاملی را در خود احساس کند و این هدف، تنها با تعمق و ارتباط حاصل می‌شود. با توجه به شرایط اپیدمی ویروس کرونا، پیش‌بینی می‌شود در پساکرونا شاهد استقبال قابل‌توجهی از گردشگری داخلی باشیم. بنابراین به‌عنوان یکی از شیوه‌های شناخته‌شدهٔ گردشگری در دنیا، می‌توانیم سفر و گردشگری کم شتاب را به بخشی از افراد جامعه که قصد سفر دارند، پیشنهاد کنیم.

* فرزاد زارع – کارشناس ارشد مدیریت گردشگری